Story Highlights
- Miloš Obrenović je bio vođa Drugog srpskog ustanka i vrhovni knez Srbije od 1815. godine. Godine 1830. dobio je dostojanstvo naslednog Kneza.
Knez Miloš Obrenović je vladao Srbijom od 1815. do 1839. i od 1858. do 1860. godine. 19 godina je proveo u izgnanstvu, od 1839. do 1858. godine, prvo u Beču a potom na svojim imanjima u Vlaškoj, odakle je davao političku podršku svojim pristalicama u Srbiji.
Za vreme njegove prve vladavine, Srbija je postala autonomna kneževina u okviru Osmanskog carstva i ukinut je feudalizam nakon čega je nastao novi društveni sloj slobodno seljaštvo. Knez Miloš je vladao autokratski, stalno odbijajući da ograniči i deli vlast, zbog čega je protiv njegove vlasti bilo podizano nekoliko buna.
Najznačajnija je bila Miletina buna koja je za posledicu imala donošenje kratkotrajnog liberalnog Sretenjskog ustava koji je postavio temelje pravnog poretka u zemlji. Tokom svoje prve vladavine, knez Miloš je bio najbogatiji čovek u Srbiji i jedan od najimućnijih na Balkanu, a tokom izgnanstva poslovno ga pretekao veletrgovac Miša Anastasijević.
Nakon devetnaest godina izgnanstva, odlukom Svetoandrejske skupštine 1858. godine, Miloš se vratio u Srbiju i započeo svoju drugu, kratkotrajnu vladavinu, koja je trajala do 1860.
Knez Miloš je preminuo 14. septembra po starom, odnosno 26. septembra po novom kalendaru 1860. godine, u svojoj 81 godini, u Dvoru u Topčiderskom parku. Sahranjen je u kripti Saborne crkve Svetog Arhanđela Mihaila u Beogradu.
Knez Miloš je imao osmoro dece u braku sa kneginjom Ljubicom, i još osmoro vanbračne dece.
Nekoliko godina njegov berberin je bio Nićifor Ninković koji je o tome ostavio memoare.
Ostali događaji na današnji dan:
1229 – Rimsko-nemački car Fridrih II krunisao se tokom Šestog krstaškog rata za kralja Jerusalima.
1584 – Umro je Ivan IV (Grozni), prvi ruski vladar koji je krunisan za cara (1547). Uspešno je ratovao protiv Tatara i sproveo unutrašnje reforme, a nadimak Grozni je dobio zbog okrutnosti prema bojarima. Podigao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a 1584, radi jačanja trgovine sa Zapadnom Evropom, izgradio je grad Arhangelsk na ušću Severne Dvine u Belo more.
1768 – Umro je engleski književnik irskog porekla Lorens Stern koji je romanima “Sentimentalno putovanje” i “Tristram Šendi” znatno uticao na razvoj evropske književnosti. Prikazujući “tok misli” svojih junaka anticipirao je neke oblike proze 20. veka, te se smatra prethodnikom Džejmsa Džojsa i Virdžinije Vulf.
1848 – U Milanu je zbog pobune protiv Austrije austrijski feldmaršal Johan Jozef Radecki morao da povuče trupe iz grada.
1871 – Radnici Pariza počeli su prvu proletersku revoluciju – Parisku komunu čiji je neposredni povod bio francusko-pruski rat. Naoružani radnici, nazvani “komunari”, stvorili su Nacionalnu gardu, Centralni komitet kao vrhovno telo, raspisali izbore i proglasili komunu. Pobuna je ugušena krajem maja.
1913 – U Solunu je ubijen grčki kralj danskog porekla Đorđe I, koji je vladao Grčkom od 1863.
1921 – Boljševici su vojnom intervencijom okončali pobunu mornara u Kronštatu, glavnoj bazi ruske Baltičke flote. Kronštatski mornari i lučki radnici koji su 1917. snažno podržali Oktobarsku revoluciju, pobunili su se krajem februara 1921. protiv boljševičke vlasti, zahtevajući ekonomske reforme.
1922 – Britanske kolonijalne vlasti osudile su vođu indijskog pokreta za nezavisnost Mahatmu Gandija na šest godina zatvora zbog kampanje građanske neposlušnosti.
1948 – Sovjetska vlada je opozvala vojne stručnjake iz Jugoslavije, a narednog dana i civilne. To je bio prvi javni znak razilaženja između jugoslovenskog komunističkog lidera Josipa Broza Tita i sovjetskog lidera Josifa Visarionoviča Staljina.
1956 – U emigraciji u SAD umro je Nikolaj Velimirović, vladika ohridski i žički, jedan od vodećih teologa Srpske pravoslavne crkve. Njegove mošti prenete su u Srbiju 1991.
1962 – Potpisan je Evijanski mirovni sporazum kojim je okončan osmogodišnji rat za nezavisnost Alžira od kolonijalne vlasti Francuske.
1965 – Tokom leta vasionskog broda “Vashod 2” sovjetski kosmonaut Aleksej Leonov izašao je iz letelice i postao prvi čovek koji je “prošetao” svemirom.
1965 – U Rimu je umro bivši egipatski kralj Faruk I, poslednji monarh Egipta, koji je zbačen s vlasti 1952. oficirskom pobunom.
1967 – Brod “Tori kanjon” ispustio je 80.000 tona nafte u blizini obale Velike Britanije.
1970 – General Lon Nol izveo je državni udar u Kambodži dok je šef države princ Norodom Sihanuk bio u poseti Moskvi.
1980 – Umro je nemački filozof Erih From čije delo se zasniva na humanističkim tradicijama marksizma. Analizom uzroka ljudskog samootuđenja stekao je široku popularnost psihoanalitičara i humaniste. Posećivao je Jugoslaviju i u svetu popularisao “jugoslovenski put u socijalizam” (“Bekstvo od slobode”, “Čovek za sebe”, “Zdravo društvo”, “Marksova koncepcija čoveka”).
1983 – U egzilu u Švajcarskoj umro je bivši italijanski kralj Umberto II, poslednji monarh Italije, koji je na prestolu proveo samo mesec dana. Postao je kralj maja 1946, posle abdikacije oca Vitorija Emanuela III, a abdicirao u junu 1946, pošto su se Italijani na referendumu izjasnili za republiku.
1993 – Srpske snage su u bosanskom ratu blokirale humanitarne konvoje UN za Srebrenicu i izvele jedan od najtežih artiljerijskih napada na opkoljeno Sarajevo.
1994 – Bosanska vlada i Hrvatska potpisale su u Vašingtonu, u prisustvu predsednika SAD Bila Klintona, sporazum o muslimansko-hrvatskoj federaciji u BiH, koja je 1996, Dejtonskim sporazumom, postala jedan od dva entiteta u bivšoj jugoslovenskoj republici BiH.
1999 – Kosovski Albanci potpisali su na pregovorima u Rambujeu kod Pariza mirovni sporazum, dok je srpska delegacija odbila vojni deo sporazuma. Šest dana kasnije NATO snage počele su napad iz vazduha na SR Jugoslaviju.
2000 – U katastrofalnim poplavama u Mozambiku život je izgubilo 700 ljudi, a oko dva miliona je ostalo bez domova.
2004 – Međunarodni tribunal osudio je penzionisanog admirala Jugoslovenske narodne armije (JNA) Miodraga Jokića na sedam godina zatvora zbog artiljerijskog gađanja Dubrovnika decembra 1991. godine.
2008 – Umro je britanski pisac naučne fantastike Artur Klark, autor više od stotinu knjiga o svemiru, među kojima i “2001: Odiseja u svemiru”, nauci i budućnosti. Dobitnik je najznačajnih nagrada u toj oblasti (“Hjugo” i “Nebjulu”).
